Czy ocena w szkole prawdę Ci powie?

Egzaminy i oceny. Czy warto się nimi zamartwiać?

Rodzice posyłający dzieci do szkół Montessori często zatroskani są o to, jak ich dzieci wypadną przy egzaminach, czy poradzą sobie w późniejszej edukacji skoro nie są przyzwyczajone do ocen i bycia ocenianymi. Zwykle odpowiadam, że dzieci uodpornią się na szkodliwość bycia ocenianym i łatwiej im będzie o dystans do ocen w szkole. Będą też w stanie bardziej obiektywnie ocenić siebie i swoje możliwości. Bo szkolne oceny nie są wcale miarodajne i nie zawsze mówią prawdę. Otrzymuję też mejle z pytaniami od rodziców, którzy nie mają możliwości posyłania swoich dzieci do szkół Montessori. Z różnych względów. Odpowiadam im, że szkoła, owszem, kształtuje nasze dzieci, ale tylko do pewnego stopnia i że tak naprawdę to my, rodzice, wywieramy większy wpływ na nasze dzieci niż szkoła. Nasze podejście do dziecka i nasze podejście do szkoły mogą zrównoważyć negatywny wpływ szkolnego systemu. To jest dla nas, rodziców, dobra wiadomość. Tym bardziej, że w szkołach tradycyjnych zdarzają się naprawdę dobrzy, życzliwi dzieciom nauczyciele. Co nie podważa mojej tezy, że z tych dwóch systemów edukacji, system tradycyjny jest przeżytkiem a system Montessori jest odpowiedzią na wyzwania, jakie stawia przed nami postęp technologiczny, zalew informacji, szybko zmieniająca się rzeczywistość, itp. Mam nadzieję, że ten wpis będzie pomocny zarówno dla jednej jak i dla drugiej grupy rodziców.

Egzaminy i oceny. Gra pozorów

Natknęłam się ostatnio w necie na cytat przypisywany Billowi Gates, właścicielowi Microsoft. Brzmi on tak: “Oblałem w swoim życiu niejeden egzamin i to z niejednego przedmiotu. Tymczasem jeden z moich kumpli zdawał wszystko, i to na najlepsze oceny. Teraz pracuje on jako inżynier w Microsoft, a ja jestem właścicielem i założycielem tego giganta.” Można te słowa odczytać na różne sposoby. Można w nich odnaleźć nutę AROGANCJI: ja jestem właścicielem, a on “tylko” inżynierem. Ale niekoniecznie. Nie znam osobiście Billa Gates’a, żeby móc ocenić, czy te słowa faktycznie zawierają taką treść, czy nie. Zakładam, że nie i że chodziło mu o coś zupełnie innego. Mnie zresztą też.

Egzaminy i oceny mają wartość POZORNĄ

Ja chciałabym zwrócić uwagę na POZORNĄ wartość egzaminów i ocen, którymi nasze dzieci są stale poddawane. Chodzi mi też o to, że my, rodzice, bardzo się przejmujemy tym, jak nasze dzieci wypadają w szkole, jakie przynoszą do domu oceny, jak wypadają na egzaminach. To zrozumiałe. Troszczymy się i martwimy o przyszłość naszych dzieci, czy tego chcemy, czy nie, bo je kochamy i chcemy dla nich jak najlepiej. Taka już chyba dola rodzica. I tej doli chciałabym dziś ulżyć, cytując te słowa.

Bill Gates oblał niejeden egzamin z niejednego przedmiotu i “poradził sobie” 🙂  w życiu. Odniósł spektakularny sukces, który zaskoczył jego samego. Poradził on sobie w życiu POMIMO to, że oblał niejeden egzamin i to z niejednego przedmiotu.

W czym może nam to pomóc?

Nie wiem, jakie są Wasze przemyślenia, ale mnie ten przykład pokazuje, że szkoły na tyle oddalone są od rzeczywistości i na tyle nie przygotowują naszych dzieci do prawdziwego życia, że nie musimy się aż tak bardzo przejmować tym, jak nasze pociechy wypadają na egzaminach i jakie przynoszą oceny. Nie musimy obciążać ich naszymi oczekiwaniami, że będą przynosić do domu same dobre oceny. Bo dobre wyniki na egzaminach i dobre świadectwa NIEKONIECZNIE dają gwarancję sukcesu.

Skoro nie oceny i nie egzaminy, to co?

Na pewno przeniesienie akcentu, punktu ciężkości z ocen na prawdziwe zainteresowania dziecka. Warto zwrócić uwagę na to, czym interesuje się nasza pociecha, co skupia jego uwagę i starać się stwarzać mu jak najwięcej okazji, by mógł je rozwijać. Tu możliwości jest wiele, w zależności od wieku i zainteresowań. Starsze dzieci najlepiej zresztą wiedzą same, jak zaspokajać swoje zainteresowania. Młodszym dzieciom dobrze jest stworzyć możliwości do rozwoju tych umiejętności, które chcą w danej chwili rozwijać. Do tego potrzebna jest nam obserwacja dziecka. Np. dwulatek chce sam obierać banana. My automatycznie go w tym wyręczamy, bo “przecież jest na to za mały, żeby tak samemu…” Przełammy się i pozwólmy mu na samodzielność. Może i mandarynki chce sam obierać. Obieranie jajka ze skorupki też pewnie pochłonie jego uwagę. Chce sam sobie nalewać sok, pozwólmy mu. Dajmy mu mały dzbanuszek z niewielką ilością soku i małą szklankę lub filiżankę, żeby sam mógł się tego nauczyć. A z czasem zorganizujmy w kuchni odpowiednio niską półeczkę, na której będzie stał dzbanuszek z sokiem i szklaneczką. Najlepiej na małej tacce ze ściereczką do wycierania, gdy się nachlapie. Pokażmy dziecku, jak się posługiwać ściereczką i co z nią zrobić, gdzie zanieść, gdy jest mokra. I żeby proces był kompletny, na półeczce ustawmy koszyczek z suchymi ściereczkami i pokażmy dziecku, że po starciu rozlanego płynu, mokrą ściereczkę umieszczamy w koszu do prania, a na tacce z zestawem do samodzielnego picia umieśćmy suchą, czystą szmatkę. I obserwujmy rosnącą samodzielność naszego maluszka i to, jak buduje on poprzez taką samodzielność swoją osobowość, jaki czuje się z siebie dumny i zadowolony, jak rośnie jego poczucie własnej wartości i sprawczości (“o! Umiem to zrobić sam! To co jeszcze mógłbym sam zrobić?)

“Ale ta Twoja Pani jest głupia i niekompetentna!” “Ta szkoła jest głupia”

Słyszałam takie zdanie wypowiedziane przez mamę do dziecka, gdy odbierała je ze świetlicy. “Głupia” i “niekompetentna” to etykiety. Mama właśnie wystawiła Pani ocenę. Zakwalifikowała ją do pewnej grupy. Nie zna Pani całościowo, nie wie, jaką tak naprawdę jest osobą, bo przecież w szkole widzimy tylko pewien wycinek jej osobowości, ale oceniła ją całą jako ‘głupią” i “niekompetentną.” Tymczasem dziecko uczy się przez naśladowanie. Uczy się, że jednak można etykietować, oceniać i skreślać ludzi. Hm, czy tego chcę nauczyć moje dziecko? A czy chciałabym, by było ono w taki sposób skreślane słowami osądu? Na pewno nie.

To jak reagować na szkolną głupotę?

Po pierwsze zrozumieniem, że to system szkolny jest chory, a nie pracujący w nim ludzie. Pisałam o tym kiedyś tu.

Po drugie, nie jest dobrze krytykować nauczyciela w obecności dziecka. Możemy nie zgadzać się z nauczycielem i jasno to zakomunikować, ale tak jak nam i naszemu dziecku, nauczycielowi również należy się szacunek. Warto podchodzić z szacunkiem do każdego. Przecież można się z kimś nie zgadzać i jednocześnie mieć do tej osoby szacunek.

Po trzecie polecam mieć zdrowy dystans do szkoły (oczywiście z zachowaniem szacunku, o jakim była mowa) i dystans do ocen, którymi nie trzeba się za bardzo przejmować.

A po czwarte, i najważniejsze, warto zwrócić uwagę na osobowość dziecka i pozwolić mu na swobodny jej rozwój poza szkołą! Bo w końcu cały świat jest klasą szkolną dla naszego pełnego ciekawości dziecka!

świetny artykuł na temat ocen: http://agnieszkastein.pl/szostki-czy-zdrowie/